Handwerkcafé op reis: Friesland

In de reeks Handwerkcafé op reis is lang niets verschenen, maar nu was ik in Friesland, en dus een nieuw blog-bericht over wat mij als handwerkster daar opviel.

Aemilia Ars? Punto in aria? 

Bij ons bezoek aan het stadsmuseum Martena  in Franeker, nam ik foto's van de portretten daar. Zo was er het portret van hoogleraar Henricus van Rhala, die volgens het vermakelijke filmpje erbij, iedereen tegen zich in het harnas joeg, door zich te bemoeien met andere kennisgebieden dan die van hemzelf, welsprekendheid en geschiedenis. Ik had eerlijk gezegd nog nooit gehoord over een universiteit in Franeker. Maar die bestond van 1585 tot 1811 en was zelfs de tweede universiteit die Nederland kende, na de oprichting van de universiteit van Leiden in 1575.
Henricus heeft zich in zijn beste goed laten portretteren. Mijn bijzondere belangstelling ging natuurlijk uit naar de prachtig, rijk geplooide kraag met naaldkant versiering. Vast niet het werk van een mevrouw Van Rhala, zo die al bestond. Dit naaldkant werd toen door professionelen gemaakt.
En zo een rijk geplooide kraag met breed naaldkant, was duur. Ook toen al, en dus een teken van welstand.

In hetzelfde museum een schilderij uit 1607 van een overleden kindje in een rieten grafmand. Aelke van Juckema overleed toen zij 1 jaar oud was. Het was in die tijd niet ongebruikelijk het overleden kind alsnog te portretteren om de herinnering aan het kindje levend te houden.
Arme kleine Aelke. De rijkdom van haar ouders heeft haar niet kunnen behoeden voor de dood. Want ook hier zien we de rijkdom af aan de details van het schilderij: haar mutsje, hemdje en het lakentje zijn allemaal rijk versierd met borduurwerk.

Aelke van Juckema, schilder onbekend

Fijn naaldkant aan de muts en de kraag..

om zulk linnengoed te bezitten moest je heel rijk zijn

 Terwijl ik naar het geschilderde lakentje keek, wist ik dat ik een foto van had van het patroon, in een eigentijds tijdschrift. Deze open zoom is te vinden op een foto in het blad Punti a Giorno nummer 6 - overigens zonder uitleg!- en bijna hetzelfde is, wèl met uitleg, te vinden in Vainicas nummer 13.

Zo duidelijk geschilderd, dat een ervaren borduurster
het zó na kan maken..

Punti a Giorno 6

Vainicas nr 13

 In hetzelfde museum is een verdieping hoger een hele zaal gewijd aan Anna Maria van Schurman (1607-1678),  Zij was de allereerste vrouw die studeerde aan de universiteit en bracht een deel van haar jeugd door in Friesland. Van haar zijn boeken en geschriften te zien, maar ook knipkunst en borduurwerk. Een heel leerzaam bezoekje dus. In een museum waar wij verder slechts twee andere bezoekers zagen.

Psalmboek uit 1597, met daarop borduursel
dat wordt toegeschreven aan Anna Maria.
Zij heeft het borduurwerk dan gemaakt voor een 'oud'
psalmboek, gezien haar geboortedatum in 1607.

In het centrum van Franeker loop je als het ware in de geschiedenis rond, overal mooie oude gebouwen, het een nog rijker versierd dan het andere. En terwijl wij daar links en rechts foto's namen, viel het me opeens op: de muurankers van dit gebouw geven niet alleen de datum waarop het gebouwd werd aan: 1591, maar de ijzeren cijfers zijn versierd met rondjes. En die rondjes kom je heel veel tegen bij de merklappen uit Friesland, zoals bij deze in het Fries museum te Leeuwarden. En dan vraag ik me dus af waarom de Friezen zo dol zijn op al die rondjes.. Iemand die het antwoord weet?

Fries Museum Leeuwarden